LXML ເຊໂປນຮັກສາມໍລະດົກວັດທະນະທຳລາວຫຼາຍພັນປີ
ມັງກອນ 01, 0001
ມື້ນີ້ ບໍລິສັດ ລ້ານຊ້າງ ແຮ່ ເຊໂປນ ຈໍາກັດ ບໍ່ຄໍາເຊໂປນ (LXML) ໄດ້ນໍາສະເໜີ ວັດຖຸບູຮານທາງປະຫວັດສາດ ທາງດ້ານວັດທະນະທໍາ ຈໍານວນ 1320 ຊະນິດ ແກ່ລັດຖະບານລາວ ທີ່ເຮັດຈາກຫີນ, ທອງແດງ, ເຫຼັກ, ເຄື່ອງປັ້ນດິນເຜົາ, ແລະແກ້ວປະເສີດ ໄດ້ຖືກຄົ້ນພົບໃນບໍລິເວນອ້ອມຮອບບໍ່ຄໍາເຊໂປນ ໂດຍທີມງານນັກໂບຮານຄະ.
ນັບແຕ່ປີ 2008 ເປັນຕົ້ນມາ, LXML ໄດ້ລົງທຶນຫຼາຍກວ່າ 1.6 ລ້ານໂດລາສະຫະລັດ ເພື່ອປົກປັກຮັກສາປະຫວັດສາດ ແລະ ມໍລະດົກຂອງລາວນັບພັນປີຜ່ານໂຄງການຄົ້ນຄວ້າໂບຮານຄະດີ ຮ່ວມກັບກົມມໍລະດົກ (DoH) ຂອງກະຊວງຖະແຫລງຂ່າວ, ວັດທະນະທຳ ແລະ ທ່ອງທ່ຽວ, ມະຫາວິທະຍາໄລແຫ່ງຊາດ ແລະ ທ່ານ James. Cook University of Australia. ໂຄງການສະຫນັບສະຫນູນການເຮັດວຽກພາກສະຫນາມເຕົ້າໂຮມຊຸມຊົນທີ່ເປັນເອກະລັກໃນລະດັບທ້ອງຖິ່ນ, ລະດັບຊາດ, ແລະສາກົນ. ອາສາສະໝັກຈາກນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ ແລະ ສະຫວັນນະເຂດ, ຊາວບ້ານທ້ອງຖິ່ນ, ນັກສຶກສາມະຫາວິທະຍາໄລອົດສະຕຣາລີ ແລະ ລາວ, ນັກໂບຮານຄະດີ, ແລະ ເຈົ້າຫນ້າທີ່ລາວ ຮ່ວມມືກັນຢ່າງໃກ້ຊິດ ເພື່ອດໍາເນີນການຄົ້ນຄວ້າ.
ທ່ານ ວັນສີ ແກ້ວບົວລາ, ຮອງລັດຖະມົນຕີກະຊວງຖະແຫລງຂ່າວ, ວັດທະນະທຳ ແລະ ທ່ອງທ່ຽວ ພ້ອມດ້ວຍພະນັກງານຈາກແຂວງສະຫວັນນະເຂດ ແລະ ວິລະບູລີ ໄດ້ເຂົ້າຮ່ວມພິທີມອບ-ຮັບ ທີ່ນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ, ໂດຍໄດ້ຮັບຮູ້ເຖິງຄວາມເຄົາລົບຂອງ LXML ຕໍ່ມໍລະດົກວັດທະນະທຳຂອງລາວ ແລະ ຄວາມສຳຄັນຂອງການອະນຸລັກສະຖານທີ່ວັດທະນະທຳເພື່ອສົ່ງເສີມການທ່ອງທ່ຽວ.
ທ່ານ ສະໝານ ອະເນກາ, ຜູ້ຈັດການ ບໍລິສັດ LXML ໄດ້ມອບວັດຖຸບູຮານ ຈໍານວນ 1320 ແຜ່ນ ໃຫ້ແກ່ ທ່ານ ພັນຄຳ ວິພາວັນ, ຫົວໜ້າກົມມໍລະດົກ, ກະຊວງຖະແຫລງຂ່າວ, ວັດທະນະທຳ ແລະ ທ່ອງທ່ຽວ.
ບັນດາລາຍການຈະຖືກຈັດວາງຢູ່ຫໍພິພິທະພັນແຫ່ງຊາດລາວ, ຫໍພິພິທະພັນສະຫວັນນະເຂດ, ຫໍວັດທະນະທຳວິລະບູລີ ແລະ ກົມມໍລະດົກ. LXML ຍັງໄດ້ມອບວັດຖຸບູຮານ 7,881 ອັນ ໃນປີ 2019 ແລະ 280 ໃນເດືອນກຸມພາ 2022 ໃຫ້ແກ່ລັດຖະບານລາວ ແລະ ມອບເງິນຈໍານວນ 144 ລ້ານກວ່າກີບ ເພື່ອສ້າງຕູ້ວາງສະແດງໃຫ້ແກ່ຫໍພິພິທະພັນແຫ່ງຊາດລາວ.
ສອງຝ່າຍໄດ້ລົງນາມໃນບົດບັນທຶກຊ່ວຍຈຳ (MOU) ເພື່ອແນໃສ່ເສີມຂະຫຍາຍບັນດາຫຼັກການຮ່ວມມືໃນການອະນຸລັກຮັກສາມໍລະດົກວັດທະນະທຳໃນອະນາຄົດ.
“ມື້ນີ້ແມ່ນການຮ່ວມມືກັບກະຊວງຖະແຫຼງຂ່າວແລະວັດທະນະທຳໃນຮອບໜຶ່ງທົດສະວັດ. ນີ້ແມ່ນຂີດໝາຍສຳຄັນໃນການຮ່ວມມືຂອງ LXML,” ທ່ານ ສະໝານ ອະເນກາ, ຜູ້ຈັດການ LXML ກ່າວ. “LXML ມຸ່ງໝັ້ນທີ່ຈະຮ່ວມມືກັບບັນດາກະຊວງຂອງພວກເຮົາເປັນເວລາຢ່າງໜ້ອຍ 10 ປີ ຈົນກ່ວາການປິດຂຸດຄົ້ນບໍ່ແຮ່ ເພື່ອປົກປັກຮັກສາ ແລະ ອະນຸລັກຮັກສາມໍລະດົກວັດທະນະທຳຂອງລາວ.”
ການຄົ້ນພົບວັດຖຸບູຮານອັນໂດດເດັ່ນ ແລະ ແຫຼ່ງມໍລະດົກໃນບໍລິເວນອ້ອມຮອບບໍ່ຄຳເຊໂປນ ໄດ້ເປີດປະຕູສູ່ອາລະຍະທຳບູຮານທີ່ໜ້າຈັບໃຈ ເພື່ອສະແດງໃຫ້ເຮົາເຫັນວ່າບັນພະບຸລຸດຂອງພວກເຮົາດຳລົງຊີວິດໃນຫຼາຍພັນປີກ່ອນ. ໃນເດືອນມີນາ 2018, ທີມນັກໂບຮານຄະດີໄດ້ຄົ້ນພົບຫຼັກຖານຂອງຮ່ອງຮອຍບໍ່ແຮ່ເກົ່າແກ່ຫຼາຍກວ່າ 200 ແຫ່ງທີ່ມີອາຍຸຫຼາຍກວ່າ 3,000 ປີ. ບາງລາຍການທີ່ຄົ້ນພົບມີມາເຖິງເກືອບສິບພັນປີ.
ການຂຸດຄົ້ນບໍ່ແຮ່ແມ່ນມີຄວາມຈໍາເປັນໃນການພັດທະນາຂອງສັງຄົມມະນຸດຕະຫຼອດປະຫວັດສາດ. ເມືອງວິລະບູລີ ໄດ້ຮັບການຍອມຮັບຈາກສາກົນວ່າ ເປັນບ່ອນຂຸດຄົ້ນບໍ່ແຮ່ ແລະ ໂລຫະແຫ່ງທຳອິດໃນອາຊີຕາເວັນອອກສຽງໃຕ້. ການປະຕິບັດການຂຸດຄົ້ນບໍ່ແຮ່ວັດຖຸບູຮານໄດ້ສືບຕໍ່ຢູ່ທີ່ນັ້ນຈົນກ່ວາປະມານ 1,300 ປີກ່ອນ, (700 AD), ບ່ອນທີ່ປະຊາຊົນໄດ້ຂຸດຄົ້ນແຮ່ທອງແດງທີ່ອຸດົມສົມບູນແລະປັບປຸງມັນຢູ່ໃນ Peun Baolo ແລະ Thong Na-Gneuak (ມັງກອນຫຼື "ນາກງູ" ທົ່ງນາ).
ວັດຖຸບູຮານອື່ນໆປະກອບມີອຸປະກອນຂຸດຄົ້ນບໍ່ແຮ່ເຊັ່ນ: ຂັ້ນໄດໄມ້, ຮູລໍ້, ໄມ້ອັດ, ກະຕ່າໄມ້ໄຜ່ທີ່ທາສີ, ແລະເຊືອກທີ່ເຮັດຈາກລີອານາ; ກອງສີທອງຂະໜາດໃຫຍ່ “ດົງເຊີນ” ພວມວາງສະແດງຢູ່ຫໍພິພິທະພັນແຫ່ງຊາດນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ; ແລະ ເຄື່ອງປັ້ນດິນເຜົາ, ທອງແດງ, ເຄື່ອງປະດັບປະດາ, ເຄື່ອງໃຊ້ໃນພິທີ, ອາວຸດ, ເຄື່ອງປັ້ນດິນເຜົາ ແລະ ວັດຖຸບູຮານອື່ນໆ ທີ່ຊີ້ໃຫ້ເຫັນຈຸດສໍາຄັນຂອງ ສປປ ລາວ ໃນປະຫວັດສາດພາກພື້ນ.
ບໍລິສັດ ລ້ານຊ້າງ ມີເນໂຣນສ໌ ລິມິເຕັດ ປົກປັກຮັກສາມໍລະດົກທາງວັດທະນະທຳ ທີ່ມີອາຍຸຫຼາຍພັນປີ
10 ກຸມພາ 2022
ມື້ນີ້, ບໍລິສັດ ລ້ານຊ້າງ ມິເນໂຣນສ໌ ລິມິເຕັດ (ລຊມລ) ບໍ່ຄຳ-ທອງເຊໂປນ ໄດ້ມອບວັດຖຸບູຮານ 1320 ລາຍການ ທີ່ຄົ້ນພົບໃນເຂດບໍ່ຄຳ-ທອງເຊໂປນ ໂດຍທີມງານນັກບູຮານວິທະຍາທີ່ທຸ້ມເທ ໃຫ້ແກ່ລັດຖະບານລາວ. ວັດຖຸບູຮານເຫຼົ່ານີ້ປະກອບ ດ້ວຍເຄື່ອງທີ່ເຮັດຈາກ ຫີນ, ທອງ, ເຫຼັກ, ເຄື່ອງປັ້ນດິນເຜົາ, ເບົ້າຫຼອມ ແລະ ແກ້ວ.
ນັບຕັ້ງແຕ່ປີ 2008, ລຊມລ ໄດ້ລົງທຶນກວ່າ US$1,6 ລ້ານ ເຂົ້າໃສ່ໃນການສະໜັບສະໜູນໃຫ້ແກ່ການອະນຸລັກມໍລະດົກທາງປະຫວັດສາດ ແລະ ວັດທະນະທຳລາວ ທີ່ມີດົນກວ່າ 3.000 ປີ ໂດຍຜ່ານການຮ່ວມມືກັບ ກົມມໍລະດົກ, ກະຊວງຖະແຫຼງຂ່າວ, ວັດທະນະທຳ ແລະ ທ່ອງທ່ຽວ, ມະຫາວິທະຍາໄລແຫ່ງຊາດລາວ ແລະ ມະຫາວິທະຍາໄລ ເຈມສ໌ຄຸກ ຂອງປະເທດອົດສະຕຣາລີ. ການຮ່ວມມືດັ່ງກ່າວ ໄດ້ສະໜັບສະໜູນວຽກງານພາກສະໜາມ ທີ່ມີລັກສະນະພິເສດໃນລະດັບຊຸມຊົນທ້ອງຖິ່ນ, ລະດັບປະເທດ ແລະ ສາກົນ ເຊິ່ງໄດ້ມີອາສາສະໝັກທີ່ເປັນນັກສຶກສາຈາກນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ, ຊຸມຊົນທ້ອງຖິ່ນ, ປະເທດອົດສະຕຣາລີ, ນັກບູຮານວິທະຍາ, ແລະ ເຈົ້າໜ້າທີ່ຈາກກົມມໍລະດົກປະຈຳຢູ່ບໍ່ຄຳ-ທອງ ເຊໂປນ ໄດ້ຮ່ວມມືກັນຢ່າງໃກ້ຊິດ ໃນວຽກງານສຶກສາ-ຄົ້ນຄວ້າບູຮານວິທະຍາ ແລະ ເຜີຍແຜ່ຜົນການຄົ້ນຄວ້າສູ່ເວທີສາກົນ.
ທ່ານ ວັນສີ ກົວມົວ ຮອງລັດຖະມົນຕີກະຊວງຖະແຫຼງຂ່າວ, ວັດທະນະທຳ ແລະ ທ່ອງທ່ຽວ ແລະ ເຈົ້າໜ້າທີ່ ຈາກແຂວງສະຫວັນນະເຂດ ແລະ ເມືອງວິລະບູລີ ກໍ່ໄດ້ເຂົ້າຮ່ວມພິທີມອບຮັບໃນຄັ້ງນີ້ ທີ່ນະຄອນຫຼວງວຽງຈັນ ໂດຍໄດ້ຮັບຮູ້ ແລະ ຍ້ອງຍໍຊົມເຊີຍບໍລິສັດ ໃນການສະໜັບສະໜູນ ທີ່ມີມາຢ່າງຍາວນານໃນການປົກປັກຮັກສາມໍລະດົກວັດທະນະທຳ ແລະ ເຫັນໄດ້ຄວາມສຳຄັນໃນການສືບຕໍ່ປົກປັກຮັກສາສະຖານທີ່ວັດທະນະທຳເພື່ອສົ່ງເສີມການທ່ອງທ່ຽວຢູ່ໃນ ສປປ ລາວ.
ທ່ານ ສະໝານ ອະເນກາ – ຜູ້ອຳນວຍການໃຫຍ່ ບໍລິສັດ ລຊມລ ໄດ້ມອບວັດຖຸບູຮານດັ່ງກ່າວ ຈຳນວນ 1320 ລາຍການໃຫ້ແກ່ ທ່ານພະຂັນໄຊ ສີຄັນໄຊ ຫົວໜ້າກົມມໍລະດົກກະຊວງຖະແຫຼງຂ່າວ, ວັດທະນະທຳ ແລະ ທ່ອງທ່ຽວ.
ວັດຖຸບູຮານເຫຼົ່ານີ້ຈະໄດ້ນຳໄປຈັດວາງສະແດງເພື່ອການຮຽນຮູ້ຢູ່ທີ່ ຫໍພິພິດທະພັນແຫ່ງຊາດ, ຫໍພິພິດທະພັນແຂວງສະຫວັນນະເຂດ, ຫໍວັດທະນະທຳເມືອງວິລະບູລີ ແລະ ກົມມໍລະດົກ. ບໍລິສັດ ລຊມລ ໄດ້ມອບວັດຖຸບູຮານຫຼາຍກວ່າ 7881 ລາຍການໃນປີ 2019, ແລະ 208 ລາຍການໃນເດືອນກຸມພາ 2022 ໃຫ້ແກ່ລັດຖະບານລາວ ແລະ ສະໜອງຕູ້ວາງສະແດງວັດຖຸບູຮານມູນຄ່າກວ່າ 144 ລ້ານກີບ ໃຫ້ແກ່ຫໍພິພິດຕະພັນແຫ່ງຊາດລາວ.
ທັງສອງຝ່າຍໄດ້ລົງນາມໃນບົດບັນທຶກຄວາມເຂົ້າໃຈ ເພື່ອເສີມຂະຫຍາຍບັນດາຫຼັກການຮ່ວມມືໃນການປົກປັກຮັກສາມໍລະດົກວັດທະນະທຳໃນອະນາຄົດ.
ທ່ານ ສະໝານ ອະເນກາ ຜູ້ອຳນວຍການໃຫຍ່ ບໍລິສັດ ລຊມລ ໄດ້ກ່າວວ່າ: “ມື້ນີ້ ເປັນນິມິດໝາຍອັນດີຂອງການຮ່ວມຫຼາຍກວ່າໜຶ່ງທົດສະວັດ ກັບກະຊວງຖະແຫຼງຂ່າວ, ວັດຖະນະທຳ ແລະ ທ່ອງທ່ຽວ. ນີ້ເປັນຂີດໝາຍທີ່ສຳຄັນໃນການເປັນຄູ່ຮ່ວມງານຂອງ ລຊມລ. ບໍລິສດ ລຊມລ ມຸ່ງໝັ້ນໃນການເຮັດວຽກຢ່າງໃກ້ຊິດ ກັບຄູ່ຮ່ວມງານຂອງກະຊວງ ອີກຢ່າງໜ້ອຍສິບປີ ຈົນກວ່າຈະສິ້ນສຸດອາຍຸການບໍ່ແຮ່ ເພື່ອປົກປັກຮັກສາມໍລະດົກວັດທະນະທຳລາວ.
ການຄົ້ນພົບວັດຖຸບູຮານ ແລະ ແຫຼ່ງບູຮານວິທະຍາທີ່ສຳຄັນເຫຼົ່ານີ້ ໃນຂົງເຂດອ້ອມຂ້າງບໍ່ຄຳ-ທອງເຊໂປນ ໄດ້ເປີດປະຕູສູ່ຄວາມສີວິໄລຂອງອາລິຍະທຳບູຮານທີ່ໜ້າຕື່ນເຕັ້ນ ທີ່ສະແດງໃຫ້ພວກເຮົາເຫັນວ່າ ບັນພະບູລຸດຂອງພວກເຮົາໄດ້ມີຊີວິດຢູ່ແນວໃດໃນຫຼາຍພັນປີກ່ອນໜ້ານີ້. ໃນເດືອນ ມີນາ 2018, ຄະນະບູຮານວິທະຍາ ໄດ້ຄົ້ນພົບໄມ້ຄຳ-ກັນພັງຢູ່ໃນຂຸມສ້າງບໍ່ແຮ່ທອງໃນສະໄໝບູຮານຫຼາຍກວ່າ 200 ຂຸມບໍ່ ທີ່ມີອາຍຸຫຼາຍກວ່າ 3000 ປີກ່ອນໜ້ານີ້ ແລະ ບາງລາຍການກໍ່ມີອາຍຸຫຼາຍກວ່າສິບພັນປີ.
ການຂຸດຄົ້ນບໍ່ແຮ່ມີຄວາມສຳຄັນຕະຫຼອດໄລຍະປະຫວັດສາດການພັດທະນາຂອງມະນຸດ. ເມືອງວິລະບູລີ ຖືກຮັບຮູ້ໃນລະດັບສາກົນວ່າ ເປັນໜຶ່ງໃນເຂດທຳອິດທີ່ມີການຂຸດຄົ້ນບໍ່ແຮ່ ແລະ ສະຖານທີ່ໂລຫະກິດ ຢູ່ ໃນພາກພື້ນອາຊີຕາເວັນອອກສ່ຽງໃຕ້. ການຂຸດຄົ້ນ-ປຸງແຕ່ງແຮ່ທາດໃນສະໄໝບູຮານຢູ່ໃນຂົງເຂດນີ້ ແມ່ນໄດ້ສືບຕໍ່ປະຕິບັດກັນມາຈົນເຖິງປະມານ 1300 ປີກ່ອນ (ຄສ 700) ເຊິ່ງ ເປັນໄລຍະທີ່ ຜູ້ຄົນໄດ້ຂຸດຄົ້ນ-ຫຼໍ່ຫຼອມແຮ່ທອງທີ່ອຸດົມສົມບູນຢູ່ໃນຈຸດ ‘ເປີ້ນເບົ້າຫຼໍ່’ ແລະ ຢູ່ທີ່ ‘ທົ່ງນາເງືອກ’.
ວັດຖຸບູຮານອື່ນໆທີ່ຄົ້ນຄົບໃນບໍລິເວນນີ້ ແມ່ນລວມມີອຸປະກອນນຳໃຊ້ໃນການຂຸດຄົ້ນແຮ່ ເຊັ່ນ: ຂັ້ນໄດໄມ້ກົມ ແລະ ລູກໝາກລໍ້-ລ໋ອກ, ໄມ້ຄ້ຳ, ກະຕ່າໄມ້ໄຜ່ ແລະ ເຊືອກຫວາຍ; ຄ້ອງບ້າງທອງສຳລິດ (ທອງເຫຼືອງ) ຈາກຍຸກທອງເຫຼືອງ ເຊິ່ງວາງສະແດງໄວ້ຢູ່ທີ່ຫໍພິພິດທະພັນແຫ່ງຊາດໃນປັດຈຸບັນ; ກ້ອນທອງ, ເຄື່ອງປັ້ນດິນເຜົາ, ກະດິງທອງສຳລິດ, ເຄື່ອງປະດັບ, ເຄື່ອງໃຊ້ໃນພິທີກຳເສັ່ນໄຫວ້ ແລະ ວັດຖຸບູຮານອື່ນໆ ເຊິ່ງຊີ້ໃຫ້ເຫັນວ່າ ປະເທດລາວໃນອະດີດ ເປັນສະຖານທີ່ປະຫວັດສາດທີ່ສຳຄັນຍິ່ງໃນ ພາກພື້ນແຫ່ງນີ້.